Trong ao nuôi thủy sản không thể nào không xuất hiện khí độc, H2S là một trong số đó. Khi khí độc vượt ngưỡng cho phép thì vật nuôi sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều tùy vào mức độ. Vậy làm sao để phát hiện khí độc H2S và xử lý kịp thời, tránh gây ảnh hưởng cho tôm cá? Cùng Apex Pharma tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

H2S là gì? Được hình thành như thế nào?

H2S là một loại khí độc được hình thành từ quá trình phân hủy chất thải lắng tụ, bùn thải hữu cơ trong điều kiện yếm khí, có mùi như trứng thối. Khí độc khi kết hợp với Hemoglobin sẽ gây cản trở quá trình vận chuyển oxy trong máu, khiến tôm hô hấp khó khăn và chết đi.

Quá trình phân hủy bùn thải, chất thải hữu cơ sẽ có 2 trường hợp xảy ra:

  • Phân giải trong điều kiện kỵ khí: Vi khuẩn sẽ khử lưu huỳnh và tạo ra H2S, khí này sẽ nằm dưới làm bùn đáy, có màu đen.
  • Phân giải trong điều kiện hiếu khí: quá trình oxy hóa xảy ra ở bề mặt lớp bùn, lớp này có màu sáng, khí độc không thoát ra được ngoài môi trường.

Khí độc H2S có thể gây độc chỉ với nồng độ 0,02ppm, ở nồng độ này người nuôi đã có thể ngửi thấy mùi hôi trong ao. Trong khi đó, các loại khí độc khác như NH3, NO2 có nồng độ gấp 100 đến 1000 lần mới có thể gây độc. Trong các loại khí độc, H2S là tác nhân lớn nhất gây ra những thiệt hại.

H2S sẽ gây độc trong điều kiện nhiệt độ thấp, pH và oxy hòa tan thấp. Tức ban đêm thì khí H2S sẽ gây hại nhiều hơn so với ban ngày và vào những lúc trời mưa, gió mạnh, khi tôm lột xác…

H2S tồn tại ở đâu?

H2S thường tồn tại dưới thủy vực, cụ thể là các nền đáy, chúng tham gia vào quá trình phân hủy các chất chứa lưu huỳnh hay Sulfate hóa cùng với các vi khuẩn yếm khí. H2S thường được bắt gặp ở các thủy vực hoặc ở các thủy vực nước lợ, nước mặn, nơi có nhiều ion SO42- , H2S được hình thành ở vùng nước có nhiệt độ cao và nhiều chất hữu cơ có chứa lưu huỳnh.

H2S được sinh ra do các vi sinh vật khử Sulfate, sau đó khuếch tán ra vào nước trên mặt và bên trong cột nước. Còn lưu huỳnh là nguyên tố cần thiết cho sự phát triển của động thực vật và vi khuẩn.

Nguyên nhân sinh ra khí độc H2S trong ao nuôi

Những ao nuôi lâu ngày chưa cải tạo, ao lót bạt trải qua nhiều vụ nuôi, ao nuôi ở vùng ngập mặn có nhiều xác cây sú vẹt, ao nuôi lắng đọng nhiều chất hữu cơ dưới đáy… đều là những ao nuôi có hàm lượng khí độc H2S cao.

Một số nguyên nhân khiến khí độc H2S xuất hiện trong ao:

  • Phân hủy chất hữu cơ: Khi các chất hữu cơ như thức ăn thừa, phân cá và xác động vật bị phân hủy trong điều kiện thiếu oxy, vi khuẩn kỵ khí sẽ hoạt động và tạo ra H2S.
  • Nồng độ oxy thấp: Trong ao nuôi, nếu nồng độ oxy hòa tan trong nước thấp, sẽ tạo điều kiện cho các vi khuẩn kỵ khí phát triển, dẫn đến sự hình thành H2S.
  • Chất lấp đệm đáy: Tầng đáy của ao nuôi có thể tích tụ nhiều chất lấp đệm từ thức ăn thừa và phân cá, gây ra quá trình phân hủy kỵ khí.
  • Điều kiện thời tiết: Những biến đổi trong thời tiết như mưa lớn có thể làm giảm nồng độ oxy trong nước và làm xáo trộn lớp trầm tích, làm tăng khả năng phát sinh H2S.
  • Quản lý ao nuôi kém: Thiếu chăm sóc và quản lý, như không thay nước thường xuyên hoặc không kiểm soát lượng thức ăn, cũng có thể dẫn đến sự tích tụ của chất hữu cơ và H2S.

Tham khảo một số sản phẩm trong nuôi tôm:

Xem đầy đủ sản phẩm tại đây

Tác hại của H2S đối với thủy sản

Khí độc H2S tồn tại trong ao sẽ gây ra một số cản trở và thất thoát cho quá trình nuôi trong thủy sản của bà con nông dân:

  • H2S tăng cao gây ra cảm giác ngạt khí khiến thủy sản bị stress
  • Khí độc tăng cao tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn, mầm bệnh phát sinh và lây lan nhanh chóng.
  • Thủy sản sống trong môi trường có hàm lượng khí độc H2S cao sẽ gặp tình trạng còi cọc, phát triển chậm, thậm chí là chết hàng loạt.
  • Khí độc khiến hệ miễn dịch của tôm cá bị ảnh hưởng, khả năng chống chọi bệnh tật yếu.

Cách phát hiện H2S xuất hiện trong ao

Kể phát hiện khí độc H2S có vượt mức trong ao hay không, người nuôi có thể  áp dụng các biện pháp sau:

Cách 1: Lấy mẫu bùn đáy ở độ sâu 2 – 5cm, cấy mẫu trên đĩa TCBS. Nếu có vi khuẩn khử Sulfate thì trên đĩa cấy sẽ cho lạc khuẩn màu đen. Còn nếu lạc khuẩn có màu xanh lá hoặc vàng thì mẫu thử đang có vi khuẩn Vibrio.

Cách 2: Đo hàm lượng Sulfide bằng test KIT trong phòng thí nghiệm để tính ra lương H2 trong nước. Đối chiếu với bảng pH và nhiệt độ để tính hàm lượng H2S chính xác theo công thức.

Ví dụ: Nước có độ pH = 7.5, nhiệt độ là 26 độ C, nồng độ Sulfide là 0.5mg/l (nước ngọt). Theo bảng ở dưới, ta sẽ xác định được số nhân ở điều kiện nay là 0.238. Lấy nồng độ Sulfide nhân với số 0.238 sẽ ra được nồng độ H2S.

Nồng độ H2S = 0.5 x 0.238 = 0.119mg/l

do-khi-h2s-trong-ao-tom

Hướng dẫn xử lý, hạn chế khí độc H2S

Hạn chế tình trạng tích lũy H2S

  • Cải tạo ao đầu vụ nuôi để hạn chế việc tích lũy bùn đáy và hạn chế mầm bệnh sót lại từ vụ trước.
  • Quản lý tốt thức ăn tránh dư thừa chất thải hữu cơ cũng như tiết kiệm chi phí thức ăn.
  • Khi dùng phân bón hữu cơ để gây vi sinh, gây màu nước thì nên đảo trộn để chúng phân hủy nhanh hơn.
  • Thường xuyên chạy quạt, sục khí để cung cấp oxy hòa tan, tránh hiện tượng yếm khí.
  • Không nuôi tôm ở khu vực đất xốp, đáy cát, xì phèn nặng.
  • Duy trì sự ổn định của các chỉ số nước ao nuôi là điều kiện để hạn chế phát sinh khí độc H2S.

Xử lý ao khi phát hiện khí độc H2S

Khi phát hiện nồng độ khí độc H2S trong ao đang gia tăng, bà con cần làm theo các bước sau:

  • Giảm 30 – 40% thức ăn liên tục trong 3 ngày để hạn chế thức ăn thừa trong ao.
  • Chạy quạt để tăng cường oxy hòa tan, hạn chế sục bùn đáy ao.
  • Thay nước, tạt vi sinh Alpha Nanogen để xử lý các chất thải hữu cơ và khí độc.
  • Tạt vôi + khoáng để nâng kiềm và pH trong ao.
  • Sử dụng men vi sinh có chứa khuẩn Paracoccus pantotrophus để kiểm soát và hấp thụ H2S.

Ổn định chỉ số nước khi trời mưa

  • Khi trời có dấu hiệu chuẩn bị mưa, người nuôi nên rải vôi kín bờ và rải thêm oxy viên vào hố bùn để tôm cá hô hấp.
  • Không cho tôm ăn khi trời mưa và trong vài ngày tiếp theo tiếp tục giảm thức ăn.
  • Kiểm tra pH liên tục 30 – 45 phút/lần để tạt vôi ổn định pH.
  • Chạy quạt liên tục, nếu có điều kiện thì tháo bớt nước trên mặt.
  • Sau mưa, nếu tảo tàn phải xử lý cắt tảo nhanh chóng.

Xử lý tảo tàn

Tảo tàn sẽ khiến pH giảm đột ngột, chất lơ lửng tăng, oxy hòa tan giảm, vi khuẩn và khí độc tăng lên ảnh hưởng đến sức khỏe tôm cá. Vì thế, người nuôi cần xử lý tình trạng tảo tàn ngay lập tức.

  • Giảm 50 – 60% lượng thức ăn.
  • Dùng vôi để ổn định pH và lắng tụ xác tảo, dùng oxy viên để tăng hàm lượng oxy dưới đáy giúp tôm cá chống chịu tốt hơn.
  • Chạy quạt để gom xác tảo và tiến hành xi-phông.
  • Dùng men vi sinh để cắt tảo và xử lý nước.

Tham khảo một số sản phẩm trong nuôi tôm:

Xem đầy đủ sản phẩm tại đây

Trên đây là cách phát hiện khí độc H2S và phương pháp xử lý khí độc hiệu quả mà người nuôi có thể áp dụng để hạn chế và kiểm soát khí độc. Bà con có bất kỳ thắc mắc nào trong quá trình nuôi vui lòng liên hệ Apex Pharma để được tư vấn: