Kỹ thuật, quy trình nuôi tôm cho người mới bắt đầu

Nuôi tôm nước ngọt, nước lợ hiện nay đang là ngành trọng điểm của nuôi trồng thủy sản nước ta. Nghề nuôi tôm mang đến cho bà con lợi nhuận lớn nhưng cũng đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu tương đối cao. Vì thế, bà con cần làm đúng kỹ thuật, quy trình để đảm bảo kiểm soát tốt năng suất tôm, tránh thất thu gây lỗ vốn. Cùng Apexpharma.vn tìm hiểu chi tiết về kỹ thuật và quy trình nuôi tôm dành cho người mới bắt đầu trong bài viết dưới đây.

Contents

Hướng dẫn nuôi tôm đúng kỹ thuật

Chọn mô hình nuôi tôm

Việc chọn đúng mô hình nuôi tôm là rất quan trọng đối với bà con bởi đối với mỗi giống tôm, địa hình, thời tiết thì cần áp dụng mô hình nuôi trồng khác nhau để cho sản lượng tốt nhất. Cũng là để tận dụng được tối đa ưu thế trong nuôi trồng. Hiện nay, có những mô hình được áp dụng rộng rãi, cho kết quả tốt bà con có thể tham khảo như:

Mô hình quảng canh cải tiến

Mô hình quảng canh cải tiến tương đối giống với mô hình quảng canh truyền thống. Nhưng được bổ sung thêm giống ở mật độ thấp, bổ sung thêm thức ăn chăn nuôi, chế phẩm vi sinh và áp dụng một số phương án kỹ thuật khác trong nuôi trồng thủy sản để cải thiện và nâng cao sản lượng.

Phương pháp ngày khá tiết kiệm, đa phần là dựa vào tự nhiên, sử dụng rất ít thức ăn bổ sung nên lợi nhuận cao, gần gũi với môi trường.

Mô hình nuôi tôm quảng canh cải tiến tại Cà Mau

Mô hình nuôi tôm thâm canh

Mô hình nuôi thâm canh là mô hình áp dụng công nghệ kỹ thuật để tác động vào quá trình phát triển của tôm. Mô hình này tốn khá nhiều chi phí đầu tư ban đầu. Nhưng đổi lại lại tiết kiệm được chi phí nhân công, công sức chăm sóc sau này.

Ưu điểm của mô hình này là hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát được tình hình nuôi trồng, thức ăn, bệnh dịch. Không sợ những yếu tố tác động từ môi trường, thời tiết. Số lượng tôm nuôi mỗi vụ cao hơn nên lợi nhuận thu về mỗi vụ cũng cao hơn so với hình thức nuôi quảng canh truyền thống.

Mô hình nuôi tôm thâm canh hiện đại tại Bạc Liêu

Mô hình bán thâm canh

Nếu nuôi trồng thâm canh là can thiệp vào toàn bộ quá trình nuôi để kiểm soát quá trình và chất lượng tôm nuôi thì mô hình bán thâm canh chỉ kiểm soát 1 phần. Còn lại sẽ dựa theo mô hình quảng canh tự nhiên không can thiệp hoàn toàn vào quá trình phát triển của tôm.

Mô hình này có thể giúp bà con tiết kiệm được một phần chi phí trong nuôi trồng và có thể chuyển đổi từ từ sang mô hình thâm canh sau thời gian nuôi trồng.

Tham khảo một số sản phẩm trong nuôi tôm:

Men ủ xử lý nước ao Alpha Nanogen thế hệ mới

Xử lý nước ao nuôi Aqua Extra (Không cần ngâm ủ)

Điều trị gan, ruột tôm – Sản phẩm 2 trong 1 Pharma Combie

Điều trị phân trắng Kadak Organic Super

Mô hình siêu thâm canh

Nuôi tôm siêu thâm canh là mô hình nuôi bằng ao lót bạt hoặc ao tròn nổi được xây dựng bằng khung sắt kiên cố. Thông thường, diện tích mỗi cao nuôi sẽ khoảng 500 – 1000m2, cao khoảng 1.5 – 2m. Mô hình này có thể cho phép nuôi tôm với tỷ lệ 200 – 500 con/m2, cao gấp 2 – 4 lần so với mô hình thâm canh thông thường.

Mô hình siêu thâm canh có khả năng kiểm soát quá trình nuôi thông qua hệ thống tự động và điện toán đám mây giúp đạt hiệu quả cao trong nuôi trồng và dễ dàng xử lý khi có vấn đề xảy ra. Tất nhiên rằng, việc sử dụng tự động hóa trong chăn nuôi sẽ đòi hỏi một mức chi phí đầu tư ban đầu cao.

Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh

Lựa chọn ao nuôi

Vị trí ao nuôi

Nên lựa chọn những khu vực cao triều, như vậy có thể kiểm soát được lượng nước trong ao nuôi. Ngoài ra, nên lựa chọn những khu vực đất thịt pha cát, đất sét để nuôi tôm thay vì đất bùn.
Không chọn những vùng đất nhiễm kim loại nặng làm ao nuôi tôm, đặc biệt là những kim loại như sắt, chì, kẽm…
Chọn nơi gần nguồn nước, nguồn điện để đảm bảo quá trình nuôi trồng được diễn ra thuận lợi.

Điều kiện nước ao tôm là gì?

Độ mặn: Độ mặn của nước là yếu tố quan trọng hàng đầu khi nuôi tôm, đặc biệt là nuôi tôm sú và tôm thẻ chân trắng ở khu vực miền Tây có nước nhiễm mặn, độ mặn thích hợp từ khoảng 5 – 35%.
Độ pH: pH nằm trong khoảng ổn định 7.5 – 8.5 được xem là độ pH tốt nhất để nuôi tôm. Bà con có thể kiểm soát được độ pH nếu kiểm soát tốt nguồn nước.
Độ kiềm: Độ kiềm là yếu tố giúp ổn định độ pH. Khoảng ổn định của nồng độ kiềm rơi vào khoảng 100 – 150mg/l CaCO3.
Độ trong: Độ trong của nước ảnh hưởng tới lưu lượng oxy cung cấp cho tôm, mức độ trong hay đục thường ảnh hưởng bởi phù sa, vi khuẩn hoặc tảo. Độ trong phải đảm bảo thì nguồn oxy cung cấp mới được đảm bảo.
Độ cứng: độ cứng GH là nhân tố quan trọng để đo lường các khoáng chất cần thiết khi Magie, Canxi, Kali…

Tiêu chuẩn đánh giá màu nước ao nuôi

Thiết kế ao nuôi tôm

Một khu vực ao nuôi tôm cần đảm bảo được các hạng mục sau để phục vụ cho công tác chăn nuôi tôm:

Ao lắng thô: Đây là khu vực gần nguồn nước, lấy và trữ nước để cung cấp vào ao bất cứ khi nào cần. Nước trước khi được lấy vào ao cần được xử lý để đảm bảo nguồn nước trong và hạn chế mầm bệnh. Áo lắng thô thường sâu 2 – 3m2, chiếm khoảng 20 – 30% diện tích cả khu nuôi.
Ao lắng tinh: Ao lắng tinh được bố trí hệ thống ống lọc có gắn túi lọc để kiểm soát nguồn nước trước khi cung cấp vào ao nuôi. Ao lắng tinh được đặt giữa ao lắng thô và ao nuôi, có diện tích và độ sâu tương tư ao lắng thô nhưng được lót bạt bên dưới đáy.
Ao nuôi: Nước từ ao lắng tinh qua ao nuôi tiếp tục được lọc một lần nữa bằng hệ thống ống lọc có gắn túi lọc để đáp ứng tiêu chuẩn về nguồn nước. Ao nuôi thường có độ sau 1.5 – 2m2, diện tích từ 0.5 – 1ha. Hình dạng ao linh động tùy theo dòng chảy trong ao, có thể là hình tròn, vuông, chữ nhật…
Ao xử lý chất thải: Mỗi khu nuôi cần có ao xử lý chất thải dùng để xử lý nước, thay nước vào cuối vụ tôm sau khi đã thu hoạch để chuẩn bị cho một vụ tôm mới. Cần xử lý mầm bệnh nước thải từ ao trước khi thải ra sông, ra biển.
Hệ thống quạt: Hệ thống quạt được đặt cách bờ khoảng 1.5 – 2m. Bố trí quạt nước ít hay nhiều là tùy thuộc vào diện tích của ao tôm.

Thiết kế mô hình nuôi trồng thâm canh

Chuẩn bị tốt ao nuôi tôm

Chọn ao nuôi

Ao nuôi phải đảm bảo là nước ngọt hoặc nước mặn (nước mặn có thể nuôi cá mới có thể cải tạo để nuôi tôm).
Ao nuôi có chất nước trong, ít bùn lắng, nguồn nước dồi dào. Tốt nhất là gần nguồn nước để có thể tháo nước và lấy nước mới dễ dàng.
Khu vực ao nuôi tôm phải thuận tiện đi lại, kết nối với nguồn điện dễ dàng để có thể sử dụng máy móc cung cấp oxy cho tôm. Quá trình tôm lột xác sẽ hoàn toàn chìm xuống đáy, nếu không cung cấp oxy tôm rất dễ bị chết.
Đặc biệt, nguồn nước nuôi tôm không được để bị ô nhiễm hoặc nhiễm chất độc hại. Điều này không chỉ để bảo vệ tôm khỏi bệnh dịch và còn để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Cải tạo ao

Bước 1: Tháo cạn nước ao nuôi và ao lắng, vét đáy ao, gia cố bờ, lót bạt chống rỉ và xói mòn, rào lưới để ngăn cách bên ngoài. Có thể lót thêm bạt đáy để giúp nước luôn trong.
Bước 2: Bón vôi đá, có thể sử dụng vôi nông nghiệp tùy thuộc vào tính chất đất ao, thêm khoáng vi lượng để tăng độ kiềm.
Bước 3: Phơi đáy ao 5 – 7 ngày đến khi đất khô nứt chân chim. Đối với ao không thể phơi đáy thì phải rút hết chất thải về ao thải. Sau đó bón vôi như ở bước 2 rồi cho nước vào lại ao trong ngày tiếp theo.

Lưu ý: Đối với ao mới thì nên ngâm rửa 2-3 lần rồi mới tiến hành xử lý.

Lấy nước và xử lý nước

Bước 1: Lấy nước vào ao lắng, lắng nước trong vòng 3 – 5 ngày
Bước 2: Cho nước vào ao nuôi khoảng 1.3 – 1.4m, chạy quạt 3 ngày để nở trứng và giáp xác.
Bước 3: Diệt khuẩn nước trong ao nuôi
Bước 4: Khử kim loại nặng và độ cứng nước ao

Lưu ý: Quá trình xử lý nước cần cho chạy quạt liên tục.

Chăm sóc chất nước cho ao nuôi

Sau khi dọn sạch ao cần bón 0.3 – 0.45kg phân chuồng đã ủ xuống ao để nuôi dưỡng sinh vật phù du. Từ đó cung cấp thức ăn cho tôm cũng như làm cho nước ao có màu nâu xanh hoặc vàng xanh.

Nếu dùng ao nước ngọt để nuôi tôm nước mặn thì cần phải điều tiết độ mặn của nước. Như vậy tôm có thể thích nghi và phát triển, độ mặn của nước phải đạt tỷ trọng 1,001.

Gây màu nước cho ao nuôi

Nước quá đục sẽ không phù hợp để tôm phát triển, vì thế gây màu nước nên sử dụng phân vi sinh để dễ dàng kiểm soát màu nước. Bạn có thể mua phân vi sinh hoặc tự ủ đều được, đảm bảo nước trong khoảng 40cm bề mặt là đạt chuẩn.

Tìm giống tôm phù hợp

Đánh giá, lựa chọn tôm giống

Để đánh giá giống tôm có tốt không, bà con có thể dựa vào rất nhiều cách như:

Đánh giá cảm quan: Phương pháp này chủ yếu dựa vào quan sát bên ngoài. Những người có kinh nghiệm nuôi tôm thường rất giỏi trong việc đánh giá chất lượng tôm khi nhìn bề ngoài. Tôm tốt là lứa tôm có kích cỡ đồng đều (chênh lệch không quá 5%), chiều dài thân khoảng 10mm đối với tôm thẻ và 12mm đối với tôm sú. Màu sắc tôm tươi sáng, thân và đầu cân đối, đuôi xòe, vỏ mỏng, hoạt động linh hoạt, ruột tôm phải chứa đầy thức ăn…
Đánh giá qua kính hiển vi: Phương pháp này đòi hỏi bạn phải biết sử dụng kính hiển vi. Hoặc gửi mẫu để bên chuyên môn đánh giá. Việc soi chiếu qua kính hiển vi sẽ giúp kiểm soát được tổn thương, hoại tử các bộ phận cơ thể và phát triển vi khuẩn ký sinh…
Đánh giá bằng phương pháp gây sốc: Pha nước mặn và nước ngọt theo tỷ lệ 1:1, thử nghiệm trên 100 – 200 con tôm giống. Tỷ lệ chết dưới 5% tức là đàn tôm này đạt tiêu chuẩn.
Đánh giá bằng phương pháp PCR: Phương pháp này bắt buộc phải đưa mẫu đến phòng thí nghiệm. Kết quả trả về sẽ giúp bà con biết được tôm giống có nhiễm các bệnh đốm trắng, đầu vàng… hay không.

Trong những cách này, đánh giá cảm quan là cách bà con thường sử dụng để đánh giá theo kinh nghiệm. Các phương pháp khác cần phòng thí nghiệm và hóa chất nên khá rườm rà, chi phí cao không phù hợp với nuôi trồng đơn giản.

Đánh giá, lựa chọn tôm giống khỏe mạnh

Thả giống

Thả ương với mật độ 600 – 1000 con/m2.
Mật độ thả nuôi khoảng 30 – 80 con/m2

Chạy quạt liên tục 6 giờ để hòa tan oxy đảm bảo 5mg/l. Thuần tôm khoảng 30 phút rồi mới thả về ao. Nên thả vào thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát và thả theo hướng trên gió.

Quy trình chăm sóc tôm

Kiểm soát nguồn thức ăn

Sử dụng thức ăn công nghiệp hoàn toàn trong quá trình nuôi kể từ ngày thứ 2 sau khi thả, cho ăn 2 cữ sáng và tối.
Đặt 4 sàng ăn ở 4 góc ao và 4 sáng trên trảng. Tăng giảm thức ăn dựa trên các sàng ăn.
Có thể trộn thêm các thuốc tôm vào thức ăn theo liều lượng hợp lý để phòng các bệnh cho tôm…

Kiểm soát nguồn nước

Kiểm tra nồng độ pH trong ao 2 lần/ngày vào lúc 7h sáng và 15h chiều, kiểm tra NH3 3 ngày một lần để điều chỉnh nồng độ cho phù hợp.
Bổ sung khoáng chất trong quá trình nuôi bằng cách duy trì độ kiềm 120mg/l thông qua bón vôi CaCO3 hoặc Dolomite hoặc bổ sung muối khoáng vào ban đêm theo liều lượng 3 – 5 ngày một lần.
Cứ 7 – 10 ngày nên bổ sung vi sinh tăng lợi khuẩn hoặc sử dụng phương pháp diệt khuẩn cho ao nuôi kết hợp men vi sinh trở lại sau 48 giờ. Hạn chế lấy nước vào ao tôm, nếu cần thì chỉ cấp khoảng 20% lượng nước và phải đảm bảo rằng nước đã được xử lý.

Kiểm soát bệnh

Đánh giá sức khỏe tôm thông qua biểu hiện bên ngoài như màu sắc tôm, ruột tôm, phụ bộ… Nếu có dấu hiệu bất thường tức là nguy cơ tôm mắc bệnh rất cao.
Chài tôm định kỳ 7 – 10 ngày/lần để xác định tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của tôm cũng như sức khỏe của tôm.
Khi phát hiện tôm bị bệnh, cần xử lý càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nên cho tôm dùng thuốc liều lượng hợp lý để phòng ngay từ ban đầu.

Bảo vệ tôm khỏi sinh vật lớn hơn

Tôm có thể bị tấn công bởi các loài lớn hơn như cua, cá nên bà con cần sử dụng lưới vây ao. Để tránh những con vật từ bên ngoài xâm nhập vào ao theo dòng nước gây ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng tôm trong ao.

Quạt ao tôm cung cấp oxy

Quá trình nuôi tôm cần đảm bảo sử dụng quạt nước để cung cấp oxy cho quá trình phát triển của tôm.

Trong 5 tuần: bật quạt nước 1 giờ/ ngày
Từ 6 – 8 tuần tiếp theo: bật quạt 3 giờ/ ngày
Từ 9 – 12 tuần tiếp theo: bật quạt khoảng 6 giờ/ ngày
Từ 13 – 15 tuần tiếp theo: bật quạt khoảng 9 giờ/ ngày
Từ 15 tuần đến lúc thu hoạch: bật quạt 11 giờ/ ngày